Phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ Tát và Địa Tạng Vương Bồ Tát

Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát là hai vị Bồ tát nổi tiếng, được Phật giáo Đông Á tôn sùng. Nhiều người cho rằng Mục Kiền Liên Bồ tát chính là Địa Tạng Vương Bồ tát, xem hai vị Bồ tát này là một. Thế nhưng, thực tế thì đây là hai vị Bồ tát khác nhau, mặc dù khá tương đồng về hình tượng như có thể phân biệt qua xuất thân, hạnh nguyện của các Ngài.

Phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát

Địa Tạng Vương Bồ tát và tôn giả Mục Kiền Liên khá tương đồng nhau về hình tướng, các Ngài đều được mô tả với hình tượng đầu trọc, thân khoác y vấn, tay cầm tích trượng. Đặc biệt, hai vị Bồ tát này đều được biết đến với tấm lòng hiếu nghĩa bậc nhất gắn liền với tích cứu mẹ chịu khổ ở địa ngục. Tuy nhiên, dù có nhiều điểm giống nhau thì hai vị Bồ tát này không phải là một, có thể phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát qua các yếu tố sau:

Về xuất thân

Địa Tạng Vương Bồ tát

Địa Tạng Vương bồ tát là một trong sáu vị Bồ tát quan trọng của Phật Giáo Đại Thừa. Năm vị còn lại gồm Quán Thế Âm Bồ tát, Đại Thế Chí Bồ tát, Văn Thù Sư Lợi Bồ tát, Phổ Hiền Bồ tát và Di Lặc Bồ tát. Trong các tài liệu Phật giáo có đoạn viết rằng, khi Đức Phật Thích Ca ở cung Trời Đao Lợi, Ngài đã ân cần dặn Ngài Địa Tạng rằng sau khi Ngài viên tịch đến khi Phật Di Lặc giáng sanh thì Ngài Địa Tạng phải đảm nhận trọng trách độ hóa chúng sinh của thế giới Ta Bà. Địa Tạng Bồ Tát đã cam kết sẽ vì chúng sinh trong lục đạo mà hết sức độ hoá, giải thoát hết họ. 

Về tiền thân của Ngài Địa Tạng, theo Kinh Địa Tạng Bồ tát thì Ngài có bốn tiền thân. Trong vô lượng kiếp trước, Ngài là một vị Trưởng giả, được Phật Sư Tử Phấn Tấn Cụ Túc Vạn Hạnh Như Lai chỉ dạy, Ngài đã phát lời nguyện rằng sẽ vì chúng sanh trong lục đạo bày giảng nhiều phương tiện để họ thoát khỏi khổ nạn rồi mới chứng thành Phật quả. 

Ở thời đức Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương Như Lai, Ngài là một người nữ thuộc dòng dõi Bà La Môn. Mẹ cô là một người đã tạo nhiều ác nghiệp, không tin vào nhân quả nên sau khi chết bị đoạ vào địa ngục. Để giải tìm đường giải thoát cho mẹ, cô đã làm vô số điều lành, đem công đức hồi hướng cho mẹ và mong được sự giúp đỡ của Đức Phật. Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương Như Lai cho biết mẹ cô đã được thoát khỏi cảnh khổ nơi địa ngục và vãng sanh về cõi trời. 

Ở thời Phật Nhất Thiết Trí Thành Tựu Như Lai, Ngài Địa Tạng Vương vốn là một vị vua hết mực yêu thương dân chúng. Ngài đã phát nguyện rằng Ngài sẽ độ hết những kẻ tội khổ được chứng quả Bồ đề nếu không nguyện không thành Phật. Ở thời Phật Liên Hoa Mục Như Lai, Ngài là một hiếu nữ có tên là Quang mục. Mẹ nàng Quang Mục là người rất ác, đã tạo vô số ác nghiệp nên bà bị đọa vào địa ngục. Sau khi nàng biết mẹ mình đang chịu khổ ở địa ngục, nhờ phúc duyên cúng dường một vị A La Hán, nàng đã vâng theo lời dạy mà phát tâm đắp vẽ sơn thếp hình ảnh Đức Phật Nhất Thiết Trí Thành Tựu Như Lai và thành tâm tụng niệm danh hiệu Phật để nhờ cứu độ mẹ mình. 

Phật cho biết rằng mẹ nàng đã thoát khỏi cảnh địa ngục, được thác sanh vào nhà một đầy tớ trong nhà nàng và còn chịu quả báo là sinh vào nhà nghèo hèn, hạ tiện, bị chết yểu… Vì lòng hiếu thảo, thương mẹ và lòng thương với chúng sinh, nàng Quang Mục đã phát nguyện cứu vớt chúng sinh thoát khỏi ba ác đạo và cảnh khổ ở địa ngục đến khi tất cả đều thoát khỏi cảnh khổ trở thành Phật thì Ngài mới thành Phật. 

Mục Kiền Liên Bồ Tát

Mục Kiền Liên Bồ tát sinh năm 568 và mất vào năm 484 TCN, người nước Magadha, nay thuộc Bắc Ấn Độ. Ngài là một vị Tỳ kheo nổi tiếng dưới thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni còn tại thế. Ngài đã đắc chứng quả A La Hán, là một trong mười vị đại đệ tử của đức Phật Thích Ca Mâu Ni, được Đức Phật khen là bậc Thần thông đệ nhất. 

Theo ghi chép của các tài liệu Phật giáo, tôn giả Mục Kiền Liên sinh ra tại một ngôi làng nhỏ ở vương quốc Magadha, thuộc dòng dõi Mud Gala rất giàu có và được tôn kính. Ngài từ nhỏ đã sống trong nhung lụa, không thiếu thốn thứ gì. Sau bao lần bôn ba trên hành trình cầu đạo cùng người bạn thân Xa Lợi Phất của mình, ngài trở thành đệ tử của Đức phật, được khai ngộ về Tứ diệu đế và nhanh chóng giác ngộ. Sau khi xuất gia, Ngài đã rất nhanh đắc Thánh quả, chứng vị A La Hán, là Thanh Văn đệ tử thần thông bậc nhất của Đức Phật Thích Ca. 

Ngài tôn giả Mục Kiền Liên đã dùng nhãn quang và sức mạnh thần thông của mình để đi tìm mẹ. Ngài đi qua nhiều địa ngục, đến nơi giam giữ những con người tội lỗi ghê tởm thì thấy một nhóm người đói gầy, khi đến gần, Ngài thấy một hình dáng tương tự mẹ và nhận ra đó thực sự là mẹ mình. 

Nhìn mẹ đói gầy, da bọc xương, mặt úp trên đất không nâng nổi đầu, Ngài bật khóc ôm lấy mẹ và hối tiếc và những việc ác bà gây ra. Thấy bà Thanh Đề đói khổ, cơm không có ăn, Ngài liền dâng bát cơm đầy cho mẹ. Bà Thanh Đề tâm tham nặng nề, khi đoạ làm ngạ quỷ dưới địa ngục thì vẫn còn lòng tham nên vội dùng vạt áo che bát cơm, chạy vào chỗ vắng lén ăn một mình. Do nghiệp chướng nặng nề nên khi bà vừa đưa cơm lên miệng thì cơm trắng hoá thành than đỏ. 

Thấy mẹ mình chịu khổ mà không thể giúp, Ngài đến thưa với Đức Phật. Phật Thích Ca bảo rằng nếu Ngài muốn cứu mẹ thì cần thiết lễ Vu Lan Bồ để giải cứu cái khổ bị treo ngược vào ngày rằm tháng bảy lúc chư Phật hoan hỷ, chư tăng Tự tứ. Để cảm kích ân Phật, Ngài đã khuyến khích người trên thế gian tổ chức lễ Vu Lan hàng năm vào ngày rằm tháng bảy để tụng kinh Vu Lan Bồn báo hiếu cha mẹ và cúng dường tăng chúng mười phương.

Phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát qua hình tướng

Những người chưa tìm hiểu về Địa Tạng Vương Bồ Tát và tôn giả Mục Kiền Liên sẽ rất dễ nhầm lẫn hình tướng của hai vị Bồ tát này. Lý do là các Ngài đều có đầu trọc, thân khoác y vấn, tay trầm trượng. Thế nhưng, nếu tinh tế có thể phân biệt tượng Đức Mục Kiền Liên Bồ Tát và tượng Địa Tạng Vương Bồ Tát qua những đặc điểm về hình tướng sau đây:

• Địa Tạng Vương Bồ tát: Ngài thường được mô tả là một vị Bồ tát từ bi vô lượng, xung quanh có vầng hào quang tỏa sáng, đầu đội mão tỳ lư. Ngài đứng trên toà sen, có khi lại ngồi trên tọa kỵ là linh thú của mình là Đề Thính đỡ lấy. Tay phải Ngài cầm tích trượng để mở cửa địa ngục, tay trái cầm tỳ khí là viên ngọc Như Ý, tượng trưng cho ánh sáng xua tan bóng tối cõi địa ngục. Ngoài ra, ở Việt Nam và Trung Quốc, hình ảnh Ngài thường được mô tả là mặc áo cà sa màu đỏ, đầu đội mũ thất phật (có thể liên tưởng đến nhân vật Đường Tam Tạng trong Tây Du Ký).

>> Tham Khảo: 55+ Mẫu tượng Địa Tạng Vương Bồ Tát đẹp bằng đá, sứ, composite

• Tôn giả Mục Kiền Liên: Ngài được mô tả có hình dáng cao lớn, mặt vuông tai tròn, tay phải cầm tích trượng, tay trái không cầm gì hoặc cầm bình bát với ngụ ý dâng cơm cho mẹ, thân mặc y vấn. Ngài ít khi ngồi mà thường ở trong tư thế đứng, được hiểu là tư thế sẵn sàng đi xuống cõi địa ngục để dâng cơm cho mẹ. 

Về thời gian và hoàn cảnh

Theo nghiên cứu về Phật giáo cổ của các học giả thì tín ngưỡng tôn thờ Địa Tạng Bồ tát đã xuất hiện từ lâu vào khoảng thế kỉ I hoặc II TCN. Về chuyện cứu mẹ chịu khổ ở địa ngục, thì có hai tiền kiếp của Ngài đều liên quan đến tích này. Một là ở thời Đức Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương Như Lai, Ngài là một người nữ của dòng Bà La Môn, đã làm vô lượng điều tốt, đem công đức hồi hướng cho người mẹ bị đọa vào địa ngục do làm nhiều điều ác của mình. 

Hai là trong vô lượng kiếp về quá khứ, ở thờ Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục Như Lai, Ngài là thân nữ, tên Quang Mục đã theo lời của một vị La Hán mà phát tâm đắp vẽ sơn thếp hình ảnh Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục Như Lai và nhờ Phật cứu độ mẹ mình. Câu chuyện này xảy ra ở thời xa xưa, vốn là một truyền thuyết chứ không phải là ở thời Đức Phật Thích Ca còn tại thế. Chúng ta biết đến Địa Tạng Vương Bồ tát qua lời giảng của Đức Phật Thích Ca, Ngài Địa Tạng là vị Phật cổ trong ngàn kiếp xưa. 

Trong khi đó, Mục Kiền Liên Bồ tát xuất hiện ở thời Đức Phật Thích Ca còn tại thế. Ngài là một nhân vật lịch sử có thật, quá trình xuất gia, tu học và đắc quả của Ngài được ghi chép rõ ràng trong sử liệu. Ngài được thừa nhận là nhân vật lịch sử có sức ảnh hưởng lớn, nhờ công phu tu hành mà có thần thông đệ nhất, vô cùng quảng đại. Ngài cùng tôn giả Xá Lợi Phật là hai trong mười đại đệ tử của Đức Phật Thích Ca. 

Về phương pháp hành sự

Sau khi biết mẹ mình đang chịu khổ nơi địa ngục, nàng Quang Mục đã vâng theo lời của một vị La Hán mà phát tâm đắp vẽ sơn thếp hình ảnh, tượng của đức Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục để cầu nguyện, nhờ cứu độ cho mẹ mình. Sau đó, Đức Phật cho nàng biết rằng mẹ nàng đã thác sinh vào nhà người tớ gái trong nhà nàng, nhưng do nghiệp báo, mẹ nàng sẽ chết yểu và tiếp tục bị đoạ vào ác đạo trong địa ngục. Để cứu mẹ, Ngài đã phát nguyện với Phật rằng từ nay đến muôn nghìn kiếp sau sẽ cứu vớt những chúng sanh chịu khổ ở địa ngục và ba đạo ác đến khi họ thoát khỏi ác đạo, trở thành Phật. 

Trong khi đó, tôn giả Mục Kiền Liên sau khi biết mẹ chịu khổ ở địa ngục thì vâng theo lời đức Phật Thích Ca Mâu Ni, thành tâm sắp xếp vật phẩm, thiết lễ cúng dường trai tăng chư Phật và chúng tăng vào ngày lễ Tự tứ mãn hạ của chư tăng để cầu nguyện cho mẹ Ngài. 

Về hạnh nguyện

Có thể phân biệt Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Vương Bồ tát thông qua hạnh nguyện của các Ngài. Địa Tạng Vương Bồ tát là một trong tứ đại Bồ tát có pháp lực vô biên, phụ trách độ hóa chúng sanh ở cõi Ta Bà, giúp họ được giải thoát khỏi địa ngục. Ngài có hạnh nguyện là cứu độ tất cả chúng sanh trong lục đạo luân hồi, nổi tiếng với đại nguyện “Địa ngục không trống thề không thành Phật, chúng sinh độ hết, mới chứng Bồ đề”.

Người thành tâm tôn thờ, đảnh lễ, xưng niệm danh hiệu Địa Tạng Vương Bồ tát thì khi sống được yên bình, có trí huệ rộng lớn, được tiêu trừ bệnh tật, tai nạn, tội chướng và hoàn thành được nguyện lớn. Với người sắp mất, tụng kinh Địa tạng và làm nhiều việc thiện sẽ được siêu thoát, trong kiếp sau có thể thoát khỏi thân nữ, khỏi kiếp nô lệ và có được thân xinh đẹp. 

Còn hạnh nguyện của tôn giả Mục Kiền Liên là cứu mẹ thoát khỏi địa ngục, dụng phép thần thông của mình để độ hóa chúng sinh, giải thoát, cứu rỗi các chúng sinh đang chịu khổ nạn trong chốn địa ngục. Ngài là hiện thân cho hạnh nguyện cứu giúp mẹ khỏi cảnh khổ, là hình ảnh tiêu biểu tượng trưng cho hiếu đạo của con người. Sau khi đắc quả A La Hán, ngài dùng trí tuệ, lòng từ bi vô lượng của mình để độ hoá cho chúng sinh.

Tóm lại, có thể thấy, tôn giả Mục Kiền Liên và Địa Tạng Bồ tát là hai vị Bồ tát khác nhau, không nên vì tương đồng về hình tượng và câu chuyện cứu mẹ nơi địa ngục mà nhầm lẫn các Ngài. Hy vọng qua những thông tin trên bạn đã phân biệt được Đức Mục Kiền Liên Bồ tát và Địa Tạng Bồ tát.

Một số mẫu tượng Địa Tạng Vương Bồ Tát đẹp giá rẻ